Vrouwen worden genegeerd en afgeblaft bij ASML; met klachten wordt niks gedaan

Intimiderende managers, genegeerd worden bij vergaderingen, afgeblaft worden door collega’s of benadeeld worden omdat je je mond open doet. Vrouwen die bij ASML werken hebben het verre van makkelijk en voelen zich bovendien niet gehoord door het bedrijf. Zij doen hun verhaal bij Studio040.

Bij ASML Nederland werken zo'n 18600 medewerkers in vaste dienst, daarvan zijn ruim 3700 vrouwen. De Veldhovense chipmachinefabrikant wil ook steeds meer vrouwen aannemen, zo verklaart het bedrijf zelf, maar tegelijkertijd slaagt het bedrijf er niet in voor veel vrouwen een prettige werkomgeving te creëren. Vooral vrouwen van buiten de EU voelen zich gediscrimineerd op basis van hun geslacht op de werkvloer, zo blijkt uit onderzoek van Studio040.

Meerdere bronnen in en rond het bedrijf, waaronder leden uit de vakbond en de ondernemingsraad, bevestigen het beeld. Vrouwen zouden bovendien niet alleen gediscrimineerd worden op de werkvloer. Ook lijken er mechanismes in de bedrijfsorganisatie actief te zijn die zelf vrouwen discrimineren, die seksisme op de werkvloer in de hand werken, én die voorkomen dat misstanden effectief worden aanpakt. Over het laatste publiceert Studio040 vrijdag een tweede artikel.

Seksisme op de werkvloer

Kaawa* is één van de vrouwen die zegt ervaring te hebben met discriminatie op basis van haar geslacht. Ze komt uit een Aziatisch land en is ongeveer tien jaar bij ASML in dienst. Kaawa zegt dat het seksisme bij ASML vooral zit in de manier hoe met vrouwen wordt omgegaan op de werkvloer. “Zo kan je een idee presenteren in een groep maar wordt het niet geaccepteerd, terwijl als een mannelijke college later hetzelfde voorstel doet, het wel wordt opgepakt. Je wordt dan gewoon niet serieus genomen”, zegt ze.

 *De sprekers in dit artikel willen niet met naam genoemd worden, hun namen zijn daarom gefingeerd. De namen van alle geïnterviewden zijn bekend bij de redactie.

“Een ander voorbeeld is dat er vrijwilligers worden gevraagd voor een moeilijke technische opdracht. Ik bood me aan maar de groepsleider wachtte tot een man zich aanbood. De groepsleider was in dit geval overigens zelf een vrouw; om maar aan te geven dat niet mannen altijd het probleem zijn.”

Het wordt in de groep geaccepteerd dat ik word afgeblaft

Zaafira, ASML-medewerker

Bedrijfscultuur

“Ik denk dat seksisme veel voorkomt bij ASML, maar het is moeilijk te zeggen in hoeverre het echt onderdeel is van de bedrijfscultuur. ASML is groot en er zijn veel verschillende afdelingen. Op de afdeling waar ik nu werk zitten meer vrouwen en word ik niet gediscrimineerd. Op de vorige afdeling waar ik werkte, gebeurde dat wel.”

Anders beoordeeld op hetzelfde

Gauhar die eveneens uit een Aziatisch land komt, werkt zes jaar bij het Veldhovense bedrijf. Ze heeft opmerkelijk identieke ervaringen. “Ik kan me heel goed vinden in de woorden van Kaawa”, zegt ze, “je wordt simpelweg anders beoordeeld op hetzelfde. Bepaalde dingen die je doet, ideeën die je aandraagt en problemen die je oplost, worden minder gewaardeerd, minder goed beoordeeld dan soortgelijke dingen bij mannelijke collega’s. Maar mensen staan bijvoorbeeld ook minder open voor de voorstellen die je doet. Over je ideeën wordt sneller heen gepraat tijdens vergaderingen.”

Zaafira die ongeveer twee jaar in dienst is bij het bedrijf, heeft dezelfde ervaringen, maar is daarnaast ook geschrokken van de manier waarop ze soms wordt aangesproken. “Ik weet niet hoe het is op andere plekken in het bedrijf maar ik moet eerlijk zeggen dat ik het soms moeilijk heb. In één van de groepen waarin ik zit, werk ik met twee andere vrouwen en voor de rest uitsluitend mannen. Daarin zit een mannelijke collega, die niet op een normale, respectvolle manier tegen me praat.”

Vernedering

“Hij blaft me af”, zegt Zaafira. “Hij doet soms alsof ik niet goed bij mijn hoofd ben, een vernederende ervaring. Ik ben relatief nieuw, dus natuurlijk weet ik nog niet hoe alles werkt maar in plaats van geholpen, word ik vooral genegeerd, ook door mijn teamleider.”

“Ik heb niet het gevoel dat ik er iets aan kan doen”, gaat Zaafira verder. “Ik heb het probleem ook aangekaart bij de scrum master (iemand die het werkproces begeleidt red.), maar vervolgens gebeurt er niks. Ik heb ook het idee dat het een publiek geheim is dat mijn collega zich op deze manier kan misdragen. Maar hij is langer in dienst dan ik en het wordt geaccepteerd blijkbaar. Maar ik ga met buikpijn en stress naar mijn werk op dagen waarvan ik weet dat hij ook op kantoor is.”

Er gebeurde niks met mijn klachten, toen heb ik maar een overplaatsing aangevraagd

Barbara, ASML-medewerker

Verhalen gaan rond

De ervaringen van Kaawa, Gauhar en Zaafira die alle drie een technische functie hebben bij het bedrijf, lijken niet op zichzelf te staan. Barbara die uit Zuid-Amerika komt is niet verbaasd als ze de verhalen hoort, al heeft ze als scrum master geen ervaring met discriminatie. Wel voelde ze zich niet serieus genomen op haar afdeling. “Zulke verhalen doen ook de rondte op de werkvloer.”

‘Moet sterk in je schoenen staan’

Volgens Barbara heeft het ook te maken met de werkcultuur bij ASML. ““Meningen over bepaalde zaken kunnen minder serieus genomen worden als je nieuw bent. Je moet sterk in je schoenen staan en je mening duidelijk en met zelfvertrouwen kunnen verwoorden. Mensen die er al jaren werken hebben namelijk anders weinig aanleiding je ideeën serieus te nemen. Ik begon met werken toen ik een nieuwe werkwijze moest implementeren op mijn afdeling. Daarin stuitte ik op veel weerstand. Van vergaderingen die ik wilde beleggen, kreeg ik bijvoorbeeld te horen dat ze niet belangrijk waren.”

Barbara zag uiteindelijk ook dat haar situatie niet verbeterde. “Ik liet meerdere malen laten weten dat ik niet blij was met de manier waarop ik moest werken en waarop ik benaderd werd. Na me een paar keer te hebben uitgesproken veranderde er niks, toen heb ik een overstap gevraagd naar een andere afdeling.”

Niet-Europese werknemers moeten zich extra bewijzen

Innayath – ASML-medewerker

Cultuurverschil

Innayath denkt dat het eerder zit in het land van herkomst, dan geslacht. “ASML is een heel groot bedrijf. Ik denk dat hoe vrouwen benaderd worden heel afhankelijk is van de afdeling waar je werkt. Ik herinner me een manager die me vertelde over een andere manager dat hij dacht dat vrouwen minder technisch begaafd zijn en daarom geen vrouwen in zijn groep wilde.”

“Maar in mijn afdeling voel ik zulke sentimenten niet”, zegt Innayath. “Ik zie veel vrouwen in veel verschillende functies en zeker in managementfuncties is het de laatste tijd beleid om vrouwen aan te nemen. Discriminatie op basis van geslacht voel ik me dus niet. Het gevoel van discriminatie is er volgens mij eerder tussen Europese en niet-Europese werknemers. Ik heb het gevoel dat je jezelf als niet-Europese werknemer extra hard moet bewijzen. Zelfs als je hier je opleiding hebt gevolgd.”

‘Soms misschien erger’

Gauhar kan zich daar niet in vinden “Een cultureel iets? Het is juist een heel multicultureel bedrijf. Het kan dat discriminatie op afkomst erbij komt kijken, maar dan nog zit er ook een seksistisch aspect aan. Ik heb echt het idee dat vooral vrouwen die niet uit Europa afkomstig zijn, het doelwit zijn van discriminatie. Van de andere kant zijn het niet alleen Nederlandse collega’s die zich schuldig maken aan discriminatie. In absolute getallen maken zij zich vaker schuldig maar dat komt ook omdat ze de grote meerderheid zijn in het bedrijf. Ook niet-Nederlandse collega’s discrimineren. Soms zijn ze misschien nog wel erger.”

Als moeder word je overgeslagen voor uitdagende opdrachten

Kaawa, ASML-medewerker

Dat beeld wordt ook onderschreven door Kaawa. “Ook andere nationaliteiten zijn onderdeel van het probleem. Natuurlijk is er ook een cultureel aspect. Ik denk dat van de vrouwen, Nederlandse vrouwen ook vaker discrimineren. Voor hen is het ook makkelijker een goede positie te verwerven omdat ze de cultuur kennen.”

Carrière maken

Maar de vrouwen voelen zich niet alleen gediscrimineerd door treitergedrag van collega’s. Ook zijn er minder mogelijkheden voor hen binnen het bedrijf, zo denkt Gauhar. “Nederlanders groeien meer in het bedrijf, mannen in het algemeen maken makkelijker carrière.”

Moederschap

Het gevoel dat carrière maken moeilijker is voor vrouwen bij de hightech-gigant, leeft ook bij Kaawa, zeker sinds ze moeder is geworden. “Omdat ik minder ben ga werken, krijg ik ook minder uitdagende opdrachten. Bij ASML wordt je toewijding gemeten onder meer door het aantal uren dat je werkt. Als je minder gaat werken wordt je gezien als minder toegewijd en krijg je minder uitdagende opdrachten. Voor jonge moeders is dat moeilijk. Omdat je minder uitdagende opdrachten krijgt, wordt het ook moeilijker om je te onderscheiden, waardoor het nog moeilijker wordt om promotie te maken.”

Dat gebeurt overigens niet moedwillig, denkt ze. “Voor een deel is de overweging dat vrouwen die net een kind hebben gekregen, ook niet willen meereizen met een klant. Maar vervolgens word je overgeslagen, zonder dat er je iets gevraagd wordt. Terwijl ook moeders graag aan mooie projecten werken.”

‘Niet ons probleem’

“Steun voor moeders werkt op die manier averechts. Op diezelfde manier is een andere jonge moeder overgeslagen om groepsleider te worden. Daardoor moest ze een jaar wachten voordat ze die stap kon maken. Toen ze het aankaartte, kreeg ze als repliek van ASML: ‘Dat is niet ons probleem’.”

Praten met de pers

Studio040 polste direct en indirect enkele tientallen vrouwelijke werknemers van ASML, met de vraag of ze geluiden van vrouwendiscriminatie herkenden. Hoewel geen van hen ontkennend antwoordden, gaf de overgrote meerderheid aan in hun arbeidsovereenkomst te hebben staan niet met de pers te mogen praten over interne gelegenheden. Van de vrouwen die Studio040 wel te woord wilden staan, heeft alleen Barbara later ASML ingelicht. ASML laat over de vrijheid van meningsuiting van haar werknemers, het volgende weten.

“Ons mediabeleid is erop gericht om bedrijfsgevoelige en confidentiële informatie te beschermen. Het is ook bedoeld om ervoor te zorgen dat niet iedereen zomaar extern kan vertellen over ons bedrijf of een mening verkondigd over een gevoelig onderwerp. Daar willen we een check op hebben en dat is logisch, gezien de omvang en belang van het bedrijf”, aldus ASML.

ASML laat weten dat uit tevredenheidsenquêtes blijkt dat werknemers hoge scores geven op vragen of hun input wordt gewaardeerd, of iedereen zich kan ontwikkelen en of ze hun mening altijd kunnen uiten. Scores die vrouwen toekennen aan het bedrijf zijn de afgelopen jaren flink gestegen, aldus ASML.

Over het anti-discriminatiebeleid van het bedrijf en over de geluiden die in het artikel tot uiting komen zijn meerdere vragen gesteld aan ASML. Het bedrijf ging niet in op de specifieke vragen van Studio040, maar gaf wel een statement af dat hieronder is te lezen.

Reactie ASML

"Als een aantal vrouwelijke medewerkers aangeeft dat ze vinden dat ze niet tot hun recht komen bij ASML dan schrikken we hiervan. Omdat we een hele diverse groep medewerkers hebben (zo hebben we bv meer dan 140 nationaliteiten) werken we er juist hard aan om een bedrijf te zijn waar we iedereen verwelkomen, respecteren, allemaal tot ons recht komen, ons kunnen ontwikkelen en kunnen zijn wie we zijn. Daartoe hebben we uitgebreide programma’s en trainingen opgesteld. Veel collega’s nemen actief deel aan speciale netwerken voor vrouwen, jonge professionals, senioren, neurodiversiteit en de LGBTQ-community. Daarnaast hebben we focusgroepen die input geven voor ons beleid op het gebied van diversiteit en inclusie.

Het klopt dat het aantal vrouwen bij ASML nog steeds laag is (21 procent). Maar we hebben vooruitgang geboekt op dit vlak en ons aantal is in lijn met de technologiesector. We zijn vastbesloten om dit te blijven verbeteren. In het kader van diversiteit en inclusie worden er meer plannen ontwikkeld en we hopen dat veel vrouwen en mannen hieraan deel zullen nemen.”

Dus als we horen dat er collega’s zijn die toch niet tevreden zijn, is dat zeer teleurstellend en willen we meer weten en kijken wat we hieraan kunnen doen. We willen dan ook hierbij een open uitnodiging doen aan de vrouwelijke collega’s die verder over dit onderwerp willen praten. Onze nieuwe directeur HR & organisatie wil graag met hen in contact komen en zal de komende maanden in haar inwerkperiode ook zelf met veel mensen over dit onderwerp spreken."