Enquête: kwart raadsleden in Eindhoven werd vorig jaar bedreigd

Een deel van de raadsleden in Eindhoven heeft afgelopen jaar te maken gehad met bedreigingen. Dat blijkt uit een enquête van Studio040. Van alle politici die reageerden, werd een kwart bedreigd. "Iemand schreef dat mijn kindje ‘beter dood kon zijn dan dit als moeder hebben."

Het beeld is vergelijkbaar met het landelijk gemiddelde. Uit onderzoek van de NOS en de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden bleek in januari dat raadsleden drie keer zo vaak werden bedreigd als in 2015. Zo’n 15 procent van de respondenten had de afgelopen raadsperiode te maken met bedreigingen of geweld. Daaruit blijkt dat het lastiger is voor gemeenteraadsleden om hun werk veilig te doen.

Landelijke trend

In Eindhoven geldt dat ook, blijkt uit de enquête die Studio040 naar alle raadsleden stuurde. Dat leverde 25 reacties op, iets meer dan de helft van de raad. Een kwart van deze respondenten is het afgelopen jaar één tot vijf keer bedreigd. Eén raadslid is zelfs meer dan tien keer bedreigd.

In totaal hebben negen van de 25 raadsleden tijdens hun werk te maken gehad met vormen van bedreiging. Afgezet tegen de hele gemeenteraad lijkt dat voor politici in Eindhoven dus minstens even vaak te gebeuren als het landelijk gemiddelde. (Daarbij is geen rekening gehouden met raadsleden die mogelijk wel zijn bedreigd maar niet hebben meegedaan aan de enquête.)

De aanleiding voor de hatelijkheid verschilt. Drie van de ondervraagden melden dat de bedreigingen te maken hadden met gemeentebeleid, bij twee anderen ging het om hun politieke voorkeur en/of de partij. Twee raadsleden ontvingen beschuldigingen van persoonlijke aard.

Doodsbedreiging ongeboren kind

Voor Jorien Migchielsen is haar standpunt over Zwarte Piet al jaren reden voor intimiderende berichten op social media. “Ik heb een aantal keer aandacht besteed aan een inclusief Sinterklaasfeest en daarna kreeg ik wel honderden hatelijke berichten. Na de uit de hand gelopen intocht in 2018 kwam ik op een Facebookpagina van de landelijke PVV terecht, met 200.000 volgers. Toen kreeg ik trollenlegers achter me aan op social media.”

In juni 2020 werd zij en zelfs haar ongeboren kind bedreigd. “Het college had net aangekondigd dat de intocht zonder zwarte pieten zou zijn. VVD en CDA wilden dat blokkeren, zodat ik me genoodzaakt voelde een tegenmotie in te dienen. Toen schreef iemand op social media dat mijn kindje ‘beter dood kon zijn dan dit als moeder hebben’.”

Seksisme

In de enquête van Studio040 maakten even veel mannen als vrouwen melding van bedreiging. Verhoudingsgewijs zijn vrouwen echter vaker doelwit. Aangezien negen vrouwen en zestien mannen de vragenlijst invulden, had iets minder dan de helft van de vrouwen ermee te maken en ‘slechts’ een kwart van de mannen.

Migchielsen ziet dat terug in de praktijk. “Seksisme en schelden komen heel veel voor. Mannelijke collega’s ontvangen vaak reacties op de inhoud, maar worden bijna nooit ‘lul’ of ‘klootzak’ genoemd. Vrouwen krijgen heel vaak ‘trut’, ‘heks’ en ‘hoer’ naar hun hoofd, aangevuld met opmerkingen als ‘ga toch koken’. Tijdens vergaderingen of overleggen over dit onderwerp hoor ik eigenlijk nooit dat witte mannen hiermee te maken hebben.”

Poster beklad

De meeste bedreigingen gebeuren via social media, al komen uit de enquête ook andere vormen naar voren, zoals een anonieme brief of een confrontatie met een collega-raadslid in het gemeentehuis. Voor raadslid Jan Hopstaken (PvdA) kwam het nog dichterbij. Toen hij tijdens de Tweede Kamerverkiezingen vorig jaar een poster van Lilianne Ploumen op zijn raam had gehangen, werd die beklad met de cijfers 666. “Dat schijnt te staan voor ‘build back better’, een tegenactie van Forum voor Democratie. Ik vond het intimiderend, maar niet per se bedreigend. Deze manier van campagne voeren is vooral erg negatief.”

Bij Tjerk Langman (LPF) werd drie jaar geleden een ruit ingegooid. Tijdens de campagne voor de Provinciale Statenverkiezingen in 2019 had hij een poster van de PVV op zijn raam gehangen. In de dagen erna werden er twee keer stenen gegooid. Ook is Langman veelvuldig op social media bedreigd.

Goede voorbeeld geven

Een kwart van de ondervraagde raadsleden vindt dat bedreigingen de afgelopen raadsperiode sterk zijn toegenomen. De helft weet het niet. Voor twee op de vijf raadsleden was dit hun eerste termijn.

Om raadswerk veiliger te maken willen zeven op de tien raadsleden dat gemeente, burgemeester en/of politie direct optreden bij meldingen van bedreiging of intimidatie. Zij moeten de afzenders traceren, opzoeken en confronteren met hun gedrag. Ook kijken de raadsleden naar zichzelf. Zij vinden dat ze een voorbeeldfunctie hebben om het politieke debat niet te zeer te laten verharden. Het zoeken van publiciteit, om duidelijk te maken dat bedreigingen onacceptabel zijn, kan eveneens rekenen op steun.

Migchielsen is het gesprek aangegaan met een bedreiger. “Ik heb een keer koffie met hem gedronken. Daarbij kwamen allerlei onderwerpen aan bod waar hij zich zorgen over maakte. Daarna hebben we nog een tijd contact gehouden.”